Балаларды коронавирусқа қарсы егу әлемнің көптеген елдерінде жүргізіледі. Мұндай қажеттілік әртүрлі себептерге байланысты болды.
Пандемияның басында жаңа коронавирус «балаларды аямайды» деген пікір көп болды. Әдетте, олар ковидпен асимптоматикалық түрде ауырды. Дегенмен, жаңа штаммдардың, атап айтқанда «Омикронның» пайда болуымен балалар арасында айқын белгілері бар COVID-19 жағдайлары көбейе бастады. Жасөспірімдер мен жас балалар ауруды қатты бастан өткерген кезде, жоғары температура, өкпенің ауыр зақымдануы және постковид синдромымен жұқтыру ықтималдығы жоғары болды.
Вакцина қаншалықты қауіпсіз?Балада қандай асқынулар болуы мүмкін? Вакциналар табиғи иммунитетті төмендете ме? Вакцина иммундық жүйені ауырлатпайды ма?
Қазіргі уақытта Қазақстанда 12 жастан 18 жасқа дейінгі балаларды вакцинациялауды американдық «Pfizer» компаниясы шығарған Комирнати препараты жүзеге асырады. Бұл балаларға вакцинациялауға рұқсат етілген және ДДҰ тізіміне енгізілген дәрі.ДДҰ аралық деректеріне сәйкес 12-15 жастағы жасөспірімдердің қатысуымен клиникалық зерттеулердің үшінші кезеңі осы вакцинаның жоғары тиімділігін және айтарлықтай жоғары қауіпсіздігін көрсетті.
Ковидті вакцинациядан кейін балаларда күтілетін реакциялар пайда болуы мүмкін:
· жиі (10% - ға дейін): инъекция орнындағы ауырсыну, ісіну, шаршағыштық, бас және бұлшықет ауыруы, буын ауруы, қалтырау, диарея, қызба, инъекция орнындағы қызару, жүрек айну, құсу;
· сирек (1%-ға дейін): лимфа түйіндерінің ісінуі, әлсіздік, қолдың ауыруы, ұйқысыздық, инъекция орнының қышуы;
· сирек (0,1%-ға дейін): бөртпе, есекжем сияқты аллергиялық реакциялар;
Баланың жағдайын бағалау және қажет болған жағдайда оған көмектесу үшін медицина қызметкерлері вакцинаны қабылдағаннан кейінгі алғашқы 30 минутты бақылайды, содан кейін тағы 3 күн бойы мектеп медицина қызметкерлері бақылайды.
Көптеген ата-аналар баланың табиғи иммунитеті жеткілікті күшті екенін айтып, балаларды вакцинациялаудан бас тартады. Өкінішке орай, табиғи спецификалық емес иммунитет әрдайым инфекцияларға төтеп бере алмайды, нәтижесінде вакцинацияланбаған адамдар жұқтырған кезде ауру мен асқынулардың пайда болу қаупі жоғары.
КВИ вакцинасы вакцинацияланған адамға коронавирустық инфекциядан қорғайтын ерекше иммунитет береді.Сонымен қатар, вакциналар табиғи иммунитетті төмендетпейді және иммундық жүйені ауырлатпайды, өйткені вакцина дозасындағы антигендер КВИ қарсы нақты иммундық қорғаныс өндіруге бағытталған.
Балаларға коронавирусқа қарсы екпе алу керек пе? Балаларды коронавирусқа қарсы вакцинациялаудың негізгі артықшылықтары мен ықтимал қауіптерін қарастырайық.
Балаларды вакцинациялаудың артықшылықтары:
· Жаңа коронавирусқа қарсы вакцинация тек балаларды ғана емес, олармен байланысқан ересектерді де қорғайды. Бұл балаларды вакцинациялаудың басты ерекшелігі, ол балаларға ғана емес, олардың жақындарына да пайдалы. Бұл әсіресе ата-әжелер балалармен жиі байланысатын отбасыларға қатысты.
· Вакциналар пандемиямен тезірек күресуге көмектеседі. Вакцинацияланған адамдардың жұқтыруы (және басқаларға жұқтыруы) мүмкін екендігі анықталғанымен, бұл вакцинацияланған адамдарда сирек кездеседі.
· Вакцинация аурудың ауыр өту қаупін азайтады. Бұл негізінен созылмалы аурулары мен даму ақаулары бар балаларға қатысты. Мұндай пациенттер үшін ауыр COVID-19 қаупі вакцинациядан болатын жағымсыз реакциялардың ықтималдығынан пропорционалды түрде жоғары. Сондықтан барлық елдерде (кәмелетке толмағандар вакцинацияланатын) мұндай балаларды вакцинациялау қатаң түрде ұсынылады.
Балаларды коронавирусқа қарсы вакцинациялаудың кемшіліктеріне келетін болсақ, бұл ең алдымен қауіпсіздіктің 100% кепілдігінің болмауы. Бірақ әлемде бірде-бір вакцина инфекциядан қорғауға кепілдік бере алмайды.
Сондықтан, сұраққа жауап: балаларды аурудың жеке қауіп-қатерін де, олармен байланысатындардың қауіп-қатерін азайту үшін вакцинациялау керек.
Ғабит Мүсірепов атындағы ауданның 36 білім беру ұйымдарында 2298 оқушы вакцинациялауға жатады, оның ішінде 37% (844 бала) вакцинацияланған, 44 оқушы қарсы көрсетілімдерге ие.
Күн сайын оқушыларды вакцинациялау қажеттілігі туралы түсіндіру жұмыстары жүргізіледі: ата-аналар жиналыстары, оқушылармен әңгімелесулер өткізіледі; әлеуметтік желілерде және ата-аналар чаттарында вакцина алған оқушылар мен олардың ата-аналарының бейне және фото пікірлері орналастырылады. Сондай-ақ, мектептердің медицина қызметкерлерінің видеосы орналастырылады.
Оқушылар мен ата-аналардан барлық қызықтырған сұрақтарға жауап алуға болатын «жедел желі» телефондары туралы қажетті ақпарат білім беру ұйымдарында орналастырылған.
Баланы егуден бас тарта отырып, ата-ана өз баласын БҰҰ-ның Бала құқықтары туралы конвенциясында және «ҚР бала құқықтары туралы» заңда айқындалған Қазақстан Республикасының Конституциясында (29-бап) кепілдік берілген денсаулықты қорғау құқығынан айырады және оны вакцинамен басқарылатын инфекциялармен ауыру тәуекеліне ұшыратады,
балаларда КВИ ауруының қаупін және КВИ ауырғаннан кейін асқынулардың даму қаупін едәуір арттырады.(Кавасаки синдромы).
2022 жылдың 14 ақпанынан бастап ауданның барлық білім беру мекемелері штаттық оқыту режиміне көшті.
Қазіргі уақытта жасөспірімдерге вакцинацияны мақұлдау міндет емес, баланы аурудан қорғау, оның денсаулығын сақтау, сондай-ақ табын иммунитетін дамытуға көмектесу мүмкіндігі екенін түсіну маңызды.
Білім бөлімінің басшысы Э. Карабаева
